Ομιλία Π. Μολυβιάτη για τον Τάσσο Παπαδόπουλο

Αναδημοσιεύουμε (ελπίζουμε) σε αποκλειστικότητα, την ομιλία του Πέτρου Μολυβιάτη στο χθεσινό Πολιτικό Μνημόσυνο του Προέδρου Τάσσου Παπαδόπουλου (στο οποίο παρέστη σύσσωμη η πολιτική ηγεσία της Κύπρου, πλην του Δημήτρη Χριστόφια, ο οποίος δε φρόντισε να διαμορφώσει το πρόγραμμά του, κατά τρόπο ώστε να παραστεί στο Πολιτικό Μνημόσυνο, αυτού που κάποτε καλούσε "ο φίλος μου ο Τάσσος". Η προκλητική απουσία Χριστόφια προκάλεσε αλγεινή εντύπωση στους παρευρισκομένους και έτυχε έντονου σχολιασμού)



Ομιλία του πρώην Υπουργού Εξωτερικών της Ελλάδος κ. Πέτρου Μολυβιάτη

στο Πολιτικό Μνημόσυνο του τέως Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας

Τάσσου Παπαδόπουλου

Δημοτικό Θέατρο Στροβόλου

1η Φεβρουαρίου 2010


Μακαριότατε,

Κύριε Πρόεδρε της Βουλής των Αντιπροσώπων,

Κυρια Φωτεινη Παπαδοπούλου,

Κυρίες και Κύριοι,

Είναι βαθιά η συγκίνησή μου, που είμαι σήμερα εδώ. Στη μαρτυρική Κύπρο. Σε μια εκδήλωση μνήμης και οφειλόμενης τιμής. Τιμούμε, όλου μαζί, τον Τάσσο Παπαδόπουλο. Τον άνθρωπο, τον αγωνιστή, τον πολιτικό ηγέτη.

Ευχαριστώ θερμά την οικογένειά του και το Κέντρο Μελετών που μου έκαναν την τιμή να με προσκαλέσουν. Ευχαριστώ που έχω τη δυνατότητα να μοιραστώ μαζί σας σκέψεις και συναισθήματα για τον Ηγέτη που τίμησε την πατρίδα του. Δυστυχώς, το μνημόσυνο αυτό σκιάζεται από πράξη αποτρόπαιη. Πράξη εγκληματική, παρανοϊκής σύλληψης. Πράξη που προσβάλλει ό,τι ιερότερο στην ελληνική χριστιανική συνείδηση και την ηθική μας: το σεβασμό στους νεκρούς μας.

Εύχομαι να επιτευχθεί σύντομα ο εντοπισμός, η σύλληψη και η τιμωρία των ενόχων. Αυτών των μικρών και μικρόνοων που, με τις αθλιότητές τους, μάταια επιχείρησαν να αγγίξουν την παρακαταθήκη του Τάσσου Παπαδόπουλου και να προσβάλλουν έναν ολόκληρο λαό.

Γνώρισα προσωπικά τον Τάσσο Παπαδόπουλο από το ξεκίνημά του. Από την εποχή της ενεργού συμμετοχής του στον απελευθερωτικό Αγώνα της ΕΟΚΑ. Συναντηθήκαμε, κατόπιν, το 1959, στη Διάσκεψη του Λονδίνου. Ήταν ένας από τους αντιπροσώπους που τάχθηκαν και ψήφισαν κατά των Συμφωνιών Ζυρίχης-Λονδίνου.

Παρακολούθησα, στη συνέχεια, από πολύ κοντά τη δύσκολη, αλλά και σταθερά ανοδική πολιτική διαδρομή του. Γνώρισα από κοντά τους αγώνες και τις αγωνίες του. Η πορεία του ήταν μια διαρκής πάλη. Από τα νεανικά του χρόνια ήθελε να δημιουργεί και να προσφέρει.

Ήταν ένας από τους ιδρυτές της Εθνικής Φοιτητικής Ένωσης Κυπριων Αγγλίας.

Διακεκριμένος αγωνιστής της ΕΟΚΑ.

Τομεάρχης της Οργάνωσης στη Λευκωσία και αργότερα γενικός υπεύθυνος της Π.Ε.Κ.Α.

Μέλος της συντακτικής ομάδας του Συντάγματος.

Ο νεότερος Υπουργός της Κυπριακής Δημοκρατίας, με πολυετή θητεία σε 5 υπουργεία.

Βουλευτής και κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος.

Συνομιλητής στο Κυπριακό.

Πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων.

Διακεκριμένος νομικός και μάχιμος δικηγόρος.

Εκδότης της εφημερίδας "Κήρυκας".

Μέλος του Εθνικού Συμβουλίου.

Πρόεδρος του Δημοκρατικού Κόμματος.

Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Από τον απελευθερωτικό αγώνα, την ταραγμένη περίοδο της ανεξαρτησίας, την τραγωδία της εισβολής και της κατοχής, την ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ε.Ε., τις διακοινοτικές συνομιλίες, το Σχέδιο Ανάν, ο Τάσσος Παπαδόπουλος - πάντα παρών - σφράγισε και σφραγίστηκε από την πορεία της Κύπρου. Της πατρίδας που υπηρέτησε με πάθος και άκαμπτη αγάπη. Της πατρίδας για τα δίκαια της οποίας αγωνίστηκε μια ολόκληρη ζωή.

Η πορεία του, από τα χρόνια του απελευθερωτικού αγώνα, έως την επάξια εκλογή του στην Προεδρία της Κυπριακής Δημοκρατίας είχε ένα σταθερό χαρακτηριστικό: τον επίμονο, θαρραλέο και αποφασιστικό αγώνα για την εθνική μας υπόθεση. Έναν αγώνα που κορυφώθηκε με τη γενναία στάση του στο δημοψήφισμα του 2004. Αγώνα που κορυφώθηκε με το «όχι» στο Σχέδιο Ανάν.

Η πολυετής φιλία, με την οποία με τίμησε ο Τάσσος Παπαδόπουλος, έγινε στο τέλος στενή συνεργασία και ισχυρός δεσμός εμπιστοσύνης. Ένιωσα ιδιαίτερα τη σχέση αυτή, τις κρίσιμες ημέρες πριν και κυρίως στη διάρκεια των συνομιλιών του Μπουργκενστοκ. Τις δραματικές εκείνες ημέρες, που οδήγησαν στο Δημοψήφισμα της 24ης Απριλίου και στο ξεκάθαρο αποτέλεσμά του.

Πολλά έχουν γραφτεί και ακόμα περισσότερα έχουν λεχθεί για εκείνην την περίοδο. Για εκείνες τις δύσκολες ημέρες που και εγώ έζησα ως Υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδος, στην μόλις εκλεγείσα τότε κυβέρνηση του Κώστα Καραμανλή.

Στα πολλά αυτά – άλλα αληθή, άλλα υπερβολικά και άλλα ψευδή – θα ηθελα να προσθέσω ένα μόνο: Μια προσωπική μου εκτίμηση.

Πιστεύω λοιπόν – και το πιστεύω ειλικρινά – ότι στο χιονισμένο και αποκλεισμένο ελβετικό θέρετρο διαφυλάχθηκαν η αξιοπρέπεια, η τιμή και τα συμφέροντα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Διαφυλάχθηκαν τα δίκαια της Κύπρου και του Ελληνισμού.

Βρεθήκαμε, τότε, μπροστά σε μια ιδιόμορφη διαδικασία που ήταν μια ψευδαίσθηση διαπραγμάτευσης, με προκαθορισμένα χρονικά όρια και κυρίως μια προδιαγεγραμμένη επιδιαιτησία. Ο Τάσσος Παπαδόπουλος, σε συνεννόηση με την λοιπή κυπριακή πολιτική ηγεσία και με την αποφασιστική συμπαράσταση της Ελλάδας, του τότε πρωθυπουργού Κώστα Καραμανλή, υπεραμύνθηκε σθεναρά των συμφερόντων και των δίκαιων της Κύπρου.

Θυμάμαι ότι, αμέσως μόλις φθάσαμε στο Μπούργκενστοκ, βρεθήκαμε μπροστά σε μια πιεστική πρόταση του κ. Ντε Σότο. Προφανώς δεν μιλούσε μόνος. Επέμενε, όμως, φορτικά για τετραμερή συνάντηση. Ήταν μια άμεση και ανοικτή πίεση που στρεφόταν αποκλειστικά και μόνο προς τη δική μας πλευρά. Όλοι γνωρίζουμε, άλλωστε, ότι η τετραμερής διαπραγμάτευση ήταν και παραμένει μια σταθερή τουρκική επιδίωξη.

Επιχειρούσαν δηλαδή να μας εκθέσουν ως αδιάλλακτους σ΄ ένα καλά σχεδιασμένο «blame game».

Ο Τάσσος Παπαδόπουλος ήξερε και αισθανόταν τα δυσμενή επακόλουθα. Ήξερε τα «υπέρ και τα κατά» της κάθε απάντησής μας. Τίποτε δεν ήταν εύκολο. Τίποτε δεν ήταν ακίνδυνο. Οι περιστάσεις απαιτούσαν και σύνεση και τόλμη. Ο Τάσσος Παπαδόπουλος τα συνδύαζε και τα δύο στον ύψιστο βαθμό.

Δεν χρειάστηκαν παρά μόνον ελάχιστα λεπτά συνομιλίας μεταξύ μας για να αποφασίσουμε την άμεση απόρριψη της πρότασης και της πίεσης που αυτή υπέκρυπτε.

Από την πρώτη στιγμή τα μηνύματα ήταν ξεκάθαρα. Η αρνητική έκβαση των υποτιθέμενων εκείνων συνομιλιών οδηγούσε σε προσχεδιασμένη επιδιαιτησία.

Δεν ήταν, άλλωστε, καθόλου τυχαία η στάση που τηρήθηκε απέναντι στην πρότασή μας για μια μικρή αναβολή του δημοψηφίσματος. Ζητήσαμε παράταση των διαβουλεύσεων για ένα μήνα προκειμένου να υπάρξει μια ακόμα προσπάθεια και ευκαιρία να επιτευχθεί συμφωνία. Η πρόταση μας δεν έγινε δεκτή. Δεν κάναμε κι εμείς δεκτό το τελεσίγραφό τους. Δεν γινόταν αλλιώς.

Θυμάμαι τώρα ότι με ρώτησε ο κ. Aνάν «για ποιο λόγο θα έπρεπε να αναβληθεί το δημοψήφισμα». Και του απάντησα, «διότι πολύ απλά το Σχέδιό σας στις 24 Απριλίου θα είναι νεκρό». Όσο και αν φαίνεται περίεργο, κανείς, εκτός από εμάς, δεν έδειχνε να πιστεύει ότι θα απερρίπτετο το Σχέδιο Ανάν.

Θυμάμαι επίσης ότι τις τελευταίες ημέρες στο Burgenstock κυκλοφόρησε μία φήμη ότι θα επροτείνετο να υπογραφεί όχι το Σχέδιο Ανάν αλλά κάποιο άλλο κείμενο, μεταβατικό ή κάτι τέτοιο. Όταν λοιπόν ερώτησα τον Τάσσο Παπαδόπουλο αν θα υπέγραφε ένα τέτοιο κείμενο μού απάντησε: «Κάτω από αυτές τις συνθήκες, εγώ, πριν φύγουμε από εδώ, δεν υπογράφω ούτε τον λογαριασμό του ξενοδοχείου».

Τα όσα ακολούθησαν είναι γνωστά.

Αμέσως μετά το συντρηπτικό «όχι» που αντέταξε ο Κυπρικός Ελληνισμός, στο δημοψήφισμα του Απριλίου, ο Τάσσος Παπαδόπουλος δέχθηκε μια άνευ προηγουμένου, συντονισμένη και κατάφορα άδικη, προσωπική επίθεση. Πρωταγωνιστές ορισμένα ισχυρά μέλη της, κατά τα λοιπά, "αδέκαστης" διεθνούςς κοινότητος.

Υπήρξαν όμως και πιο νηφάλιοι, πιο έμπειροι, πιο αντικειμενικοί. Ήταν εκείνοι που είχαν βαθιά γνώση του Κυπριακού και των ιδιαιτεροτήτων της περιοχής. Ήταν εκείνοι που αρνήθηκαν να συμμετάσχουν σε εκείνη την απαράδεκτη επιχείρηση "δαιμονοποίησης". Εκείνοι που αρνήθηκαν να συμμετάσχουν στην προσπάθεια συκοφάντησης, που τελικά δεν προσέβαλλε τον Τάσσο Παπαδόπουλο, αλλά την κυρίαρχη βούληση των Ελληνοκυπρίων.

Δύο μέρες μετά το θάνατο του Τάσσου Παπαδόπουλου, ο Miguel Angel Moratinos, Υπουργός Εξωτερικών της Ισπανίας και τότε και τώρα, τόνιζε, μεταξύ άλλων:

Λίγοι είναι οι δυτικοί ηγέτες που διάβασαν το Σχέδιο Ανάν αναλυτικά.

Όπως και σε άλλες Διαπραγματεύσεις, επέλεξαν την εύκολη οδό. Αναζήτησαν έναν αποδιοπομπαίο τράγο - στην περίπτωση αυτή τον Πρόεδρο της Κύπρου - αντί να συνεχίσουν τις διαπραγματεύσεις και να αναζητήσουν λύση αποδεκτή από όλα τα μέρη".

Αυτή είναι η αλήθεια. Και την αλήθεια αυτή ας μην την αγνοούμε. Ας μην τη λησμονούμε.

Κυρίες και κύριοι,

Συμβαίνει να έχω ζήσει προσωπικά ολόκληρη την εξέλιξη του Κυπριακού από την αφετηρία του 1954. Στα 56 χρόνια που πέρασαν από τότε προτάθηκαν πολλές λύσεις. Μια μόνον έγινε δεκτή. Οι Συμφωνίες της Ζυρίχης και του Λονδίνου που διαπραγματεύτηκαν από κοινού - και το γνωρίζω αυτό προσωπικά - ο Κωνσταντίνος Καραμανλής και ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος. Ούτε πριν, ούτε μετά έγινε δεκτή άλλη λύση.

Μπορεί οι Συμφωνίες εκείνες να επικρίθηκαν από πολλούς. Πράγματι, δεν ήταν αυτές που θέλαμε. Θα μου επιτρέψετε, όμως, να πιστεύω ότι ήταν οι καλύτερες δυνατές με βάση τους συσχετισμούς δυνάμεων της εποχής εκείνης. Και πάντως, ήταν πολύ καλύτερες από όσες επροτάθησαν μετά.

Δεν γνωρίζω εάν και πότε θα μπορέσει να επιτευχθεί μια νέα λύση. Εύχομαι να πετύχουν οι συνομιλίες και να οδηγηθούμε σε λύση λειτουργική και βιώσιμη. Λύση ευρωπαϊκή και δημοκρατική. Δεν είναι, όμως, ασφαλώς κατάλληλος, ούτε ο τόπος, ούτε ο χρόνος, να σχολιάσω τις τρέχουσες εξελίξεις.

Θα ήθελα, όμως, να μοιραστώ μαζί σας λίγες σκέψεις γενικότερης φύσεως. Σκέψεις αποκλειστικά προσωπικές.

Στην εξαιρετικά δύσκολη και επίπονη προσπάθεια που καταβάλλεται, σήμερα, για να επιτευχθεί μια λειτουργική και βιώσιμη λύση του Κυπριακού, η Κύπρος και η Ελλάδα διαθέτουμε δύο πολύ ισχυρά διαπραγματευτικά όπλα:

Τη συμμετοχή της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ε.Ε.

Και το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος της 24ης Απριλίου του 2004.

Πιστεύω ότι ουδεμία πρόταση λύσης μπορεί να παρακάμψει ή να υποβαθμίσει, είτε το ένα, είτε το άλλο.

Η Κυπριακή Δημοκρατία είναι πλήρες μέλος της Ε.Ε. με όλες τις υποχρεώσεις, αλλά και όλα τα δικαιώματα που αυτό συνεπάγεται.

Επιπλέον, μετά την απόρριψη του Σχεδίου Ανάν όλοι γνωρίζουν τι δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό.

Συνεπώς, η όποια λύση θα πρέπει, κατά τη γνώμη μου,

Πρώτον, να είναι εναρμονισμένη με τις αρχές και τους κανόνες της Ευρωπαϊκής Ενώσεως.

Και δεύτερον, να είναι καλύτερη από το απορριφθέν Σχέδιο Ανάν. Να είναι λειτουργική. Διότι αν δεν είναι λειτουργική, δεν θα είναι βιώσιμη. Και αν δεν είναι βιώσιμη, δεν θα είναι λύση. Αυτό δεν θα πρέπει νομίζω να διαφεύγει κανενός.

Κυρίες και Κύριοι,

Οι εποχές που κάποια άτομα, ή κάποια κράτη, ή κάποιοι οργανισμοί απεφάσιζαν για την τύχη των λαών ερήμην των λαών έχουν περάσει – τουλάχιστον για την Ευρώπη.

Σήμερα, κανένας δεν μπορεί να αγνοήσει τη βούληση ενός ευρωπαϊκού λαού. Κανένας δεν μπορεί να επιβάλει τη δική του βούληση. Κανένας δεν μπορεί να επιβληθεί με τη βία, πάνω σ’ έναν ευρωπαϊκό λαό. Φτάνει ο ίδιος ο λαός να το πιστεύει και να αγωνίζεται γι’ αυτό.

Αυτή είναι η μεγάλη κατάκτηση της Ευρώπης: Η ειρήνη και η δημοκρατία. Μπορεί, σήμερα, η Ευρώπη να έχει πολλά προβλήματα και πολλές αδυναμίες. Μπορεί να μη βαδίζει αρκετά γρήγορα προς την ολοκλήρωση του οικοδομήματός της.

Για πρώτη φορά, όμως, στη μακρά και ταραγμένη ιστορία της, η Ευρώπη έχει αποκτήσει αυτά τα δύο πολύτιμα και καθόλου αυτονόητα αγαθά: Την ειρήνη και τη δημοκρατία.

Σ’ αυτή την Ευρώπη ανήκουν σήμερα και η Ελλάδα και η Κύπρος: Και για αυτά τα επιτεύγματα οφείλουμε κάθε τιμή και κάθε έπαινο σ’ εκείνους που τα πίστεψαν, τα πάλεψαν και τα πέτυχαν.

Πιστεύω, λοιπόν, ακράδαντα ότι, κυρίως χάρις στη συμμετοχή μας στην Ευρώπη, ο κυπριακός Ελληνισμός κρατάει την τύχη του στα ίδια του τα χέρια. Μπορεί και πρέπει να αποφασίσει ο ίδιος για το μέλλον του. Χωρίς να φοβάται ότι θα τιμωρηθεί αν η απόφασή του δεν αρέσει σε κάποιους.

Θυμόμαστε όλοι τις φωνές εκείνες – και δεν ήταν λίγες – που προέβλεπαν καταστροφικές συνέπειες αν απερρίπτετο το Σχέδιο Ανάν. Θυμόμαστε όλοι ότι το Σχέδιο εκείνο υποστηριζόταν, πράγματι, από σχεδόν όλες τις λεγόμενες Μεγάλες Δυνάμεις. Και όμως. Καμμία συνέπεια δεν υπέστη, ούτε η Κύπρος, ούτε η Ελλάδα, όταν απερρίφθη από τον Κυπριακό Ελληνισμό. Βέβαια, είχαν γίνει τότε οι κατάλληλοι διπλωματικοί χειρισμοί. Και οι χειρισμοί εκείνοι, εστηρίζοντο στον ακρογωνιαίο λίθο της Ευρώπης. Εστηρίζοντο στο σεβασμό της βουλήσεως των λαών. Εστηρίζοντο σε μια αρχή που ισχύει αναμφίβολα και σήμερα.

Υπάρχει, βέβαια, και το αιώνιο ερώτημα: Για ποιόν εργάζεται ο χρόνος. Και, βέβαια, με αυτό το ερώτημα υπονοούνται συνήθως τα διλήμματα στα οποία υποτίθεται ότι μας βάζει η πάροδος του χρόνου.

Αν θέλουμε να κυριολεκτούμε, ο χρόνος δεν εργάζεται, ιδιαιτέρως, για κανένα.

Ο χρόνος κυλάει το ίδιο για όλους. Για μεν τους ανθρώπους είναι ανηλεής, χωρίς εξαίρεση για κανέναν. Για δε τους λαούς, αφήνει στη δική τους βούληση πώς θα τον αξιοποιήσουν.

Λαμπρό παράδειγμα για την αλήθεια αυτή, είναι η ίδια η Κύπρος. Η οικονομική ανάπτυξη και η πρόοδός της.

Όταν απέκτησε την ανεξαρτησία της, το 1960, ήταν μία από τις φτωχότερες χώρες της περιοχής.

Πενήντα χρόνια μετά, είναι μία από τις πλουσιότερες. Και αυτό, παρ’ όλο ότι στα 36 από αυτά τα χρόνια, το ευφορότερο τμήμα της, βρίσκεται κάτω από τουρκική κατοχή

Η γνωμη μου ειναι λοιπον οτι ο χρόνος τρέχει υπέρ εκείνου, ο οποίος ξέρει να τον αξιοποιεί.

Τίποτε και κανένας δεν μπόρεσε να εμποδίσει τον Κυπριακό Ελληνισμό να επιτύχει ένα βιοτικό επίπεδο ανώτερο από το μέσο όρο της Ευρώπης. Τίποτε και κανένας δεν μπόρεσε να αντισταθεί στη βούλησή του να προκόψει και να ευημερήσει.

Θα μου επιτρέψετε, λοιπόν, να πιστεύω ότι ο μεγαλύτερος εχθρός μας δεν είναι ο χρόνος. Είναι τα λάθη μας. Τα λάθη μας, τα τραγικά και απίστευτα λάθη μας, εκμεταλλεύθηκαν όσοι επεβουλεύοντο την Κύπρο για να επιτύχουν τα σχέδιά τους. Τα λάθη και της Κύπρου και της Ελλάδος.

Ευχή και ελπίδα μου είναι να έχουμε μάθει από τα λάθη μας αυτά. Ευχή και ελπίδα μου είναι να μην τα επαναλάβουμε. Να πορευτούμε διαφυλάσσοντας ως κόρην οφθαλμού την ενότητα του εσωτερικού μετώπου και την εθνική ομοψυχία. Να πορευτούμε με σύνεση και τόλμη. Να πορευτούμε με πίστη και εμμονή στην έννοια της Δημοκρατίας. Να πέσουν τα τείχη της κατοχής που μοιράζουν την Κύπρο μας στα δύο. Να πέσουν τα τελευταία τείχη ντροπής που παραμένουν σε ευρωπαϊκό έδαφος.

Κυρίες και Κύριοι,

Ο καλύτερος τρόπος να τιμήσουμε τη μνήμη του Τάσσου Παπαδόπουλου πιστεύω ότι είναι να σεβαστούμε αυτά που μας κληροδότησε. Να σεβαστούμε την κληρονομιά του. Και η κληρονομιά του, είναι ο σεβασμός της βουλήσεως του λαού. Τη βούληση του λαού εξέφραζε ο Τάσσος Παπαδόπουλος. Σ’αυτήν εστηρίζετο. Αυτήν υπηρετούσε. Έτσι αγωνιζόταν. Έτσι πάλευε. Και έτσι ακριβώς επέτυχε όλα εκείνα που του εξασφαλίζουν μια περίλαμπρη θέση στην ιστορία του Ελληνισμού. Τον ευγνωμονούμε για όσα προσέφερε. Η μνήμη του θα είναι αιωνία.

Επιμέλεια: Πράξανδρος για το christofias-watch